Đột quỵ hay tai biến mạch máu não

 Xin hỏi, đột quỵ và tai biến mạch máu não có phải là hai bệnh khác nhau? Nguyên nhân, cách sơ cứu và phòng ngừa ra sao?

PGS-TS Nguyễn Hoài Nam, giảng viên Trường ĐH Y Dược TP.HCM, trả lời:

Thực ra, đột quỵ hay tai biến mạch máu não là cụm từ để chỉ tình trạng bệnh lý cấp tính gây ra bởi sự thiếu máu đột ngột của toàn bộ hay một phần não bộ. Khi thiếu máu ở vùng này, màng ôxy và chất dinh dưỡng nuôi não sẽ không đến được các tế bào não, khiến cho các tế bào não sẽ chết đi. Điều này làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tri thức, vận động và cảm giác của những vùng cơ thể do phần não bị tổn thương chi phối, khiến một bộ phận cơ thể bị tê, yếu, liệt nửa người hoặc hôn mê và có thể tử vong do máu tràn vào não thất.

Có ba dạng tổn thương của mạch máu não trong đột quỵ. 

Thứ nhất là tình trạng nhồi máu não: do động mạch nuôi não bị tắc nghẽn cấp tính, vì cục máu đông hay mảng xơ vữa làm bít lại. Đây là dạng nhẹ nhất của đột quỵ. Bệnh nhân không tử vong, nhưng di chứng để lại khá nhiều, thậm chí rất nặng nề.

Thứ hai là tình trạng xuất huyết não. Đây là tình trạng đột quỵ nặng nề nhất, khi các động mạch trong não bị vỡ.

Thứ ba là tình trạng xuất huyết dưới khoang màng nhện, gây tình trạng bao bọc và chèn ép những khoảng còn trống quanh não do máu thoát ra từ lòng mạch.

Khi người nhà bạn đột nhiên than mắt nhìn mờ, nhòe, có thể chỉ bị ở một bên mắt hay có cảm giác nặng tay chân, hoặc yếu đột ngột ở nửa người, nửa mặt, hay nói khó hoặc bị đau đầu dữ dội… thì nên khẩn trương đưa đến bệnh viện. 

Vấn đề sơ cứu tại nhà vô cùng quan trọng. Đầu tiên là tránh cho bệnh nhân bị té ngã, vì té ngã có thể làm nặng thêm tình trạng bệnh. Nên để nạn nhân nằm nghiêng qua một bên, cho ói hết thức ăn, móc hết đàm nhớt trong họng để người bệnh dễ thở. Lưu ý, người nhà không tự ý sử dụng thuốc hạ huyết áp nếu không có chỉ định của thầy thuốc, đặc biệt là không nên cạo gió, cắt lể… Với những trường hợp nặng, cơ sở y tế ở xa thì việc chuyển người bệnh cũng cần phải cân nhắc. Tốt nhất là nên gọi xe cứu thương.

Người bị cao huyết áp nên thay đổi cách sống và làm việc, tránh xa rượu bia, thuốc lá, tránh làm việc căng thẳng, thể dục đều đặn, vừa sức và nên kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhằm tầm soát các rối loạn và các yếu tố nguy cơ.