Sao Biển Và Nhện - Sức Mạnh Không Thể Ngăn Cản Nổi Của Cơ Cấu Phân Quyền!
Nếu bạn cắt đầu của một con nhện, thì nó sẽ chết. Nhưng sao biển không có đầu, và nếu bạn cắt một trong những cái chân của nó, cái chân này sẽ nhanh chóng phát triển thành một con sao biển mới!
Các tổ chức sao biển như Wikipedia, Craigslist, Skype hay eBay đã làm thay đổi cả bộ mặt thế giới. Liệu còn có cấu trúc nào thành công được hơn cấu trúc sao biển hay không? Và có cách nào đương đầu với những tổ chức sao biển hay không?
- Điều gì đứng đằng sau thành công của Wikipedia, Craigslist hay Skype?
- Đâu là điểm chung giữa eBay với phong trào nữ quyền?
- Và vì sao việc thắng kiện tại Tòa án Tối cao Mỹ lại là sai lầm lớn nhất mà MGM từng phạm phải?
Các câu trả lời đều có tại "Sao biển và nhện".
Sao biển và Nhện là câu chuyện lấy hình ảnh từ 2 loài là Sao biển và Nhện để làm đại diện cho 2 mô hình tập trung và phân tán. Sách trình bày và phân tích các đặc điểm, giống và khác nhau giữa 2 hệ thống tập trung và phân tán cũng như ưu và nhược điểm của chúng.
Với các ví dụ cụ thể về việc áp dụng mô hình sao biển đã dẫn đến thành công của một số sản phẩm như Internet, eMule, eBay, Amazon, skype, Wikipedia, Google,…đồng thời chỉ ra các thất bại trong quá khứ vì đã áp dụng hệ thống tập trung.
Sách còn chỉ ra một số quy tắc giúp chống lại sức mạnh, sự bành trướng của các hệ phân tán như: thay đổi hệ tư tưởng, tập trung hóa và tự phân tán. Bên cạnh đó, sách còn chỉ ra một số quy tắc áp dụng hệ thống sao biển (phân tán) cho thời đại ngày nay.
Với lối kể chuyện cuốn hút và khá nhiều câu chuyện thực tế, đặc biệt là trong lĩnh vực Internet, cuốn sách chắc chắn mang lại nhiều hứng thú cho các bạn nào quan tâm đến mảng phân tán. Kể từ khi đọc cuốn “Cái đuôi dài” và “Điểm bùng phát” thì cuốn này mang lại khá nhiều cảm hứng về mô hình phân tán cũng như các ý tưởng về xây dựng các mạng phân tán, mạng xã hội.
Quy luật sinh tồn của sao biển và nhện đã được Ori Brafman và Rod A. Beckstrom khái quát thành quy luật sinh tồn của một hệ thống, một tổ chức. Có những gì ẩn giấu đằng sau thành công của Wikipedia, Craigslist, Skype hay eBay? Đương nhiên không phải chỉ đơn giản là “úm ba la” biến tổ chức của mình thành một con sao biển không có đầu. Một con sao biển hay một con nhện đều có những ưu thế riêng, và bí mật của thành công là phải tìm ra được “điểm mật” của hai hệ thống đó. Cuốn sách đưa ta đi từ ngạc nhiên này sang ngạc nhiên khác, cho ta một cách nhìn mới về thế giới, khám phá những quy luật kinh tế bằng những triết lý giản dị và sâu sắc.
Mô hình của nhện là khái niệm được đưa ra bởi Ori Brafman và Rod A.Becstrom trong cuốn “Sao biển và nhện”. Các tổ chức theo mô hình này có đặc điểm giống như một con nhện: Một cái đầu chỉ huy toàn bộ các chân. Hiểu theo nghĩa đơn giản, trong mô hình kiểu nhện, quyền lực – trí tuệ được tập trung vào số ít người và số ít người này sẽ quyết định điều gì phải làm đối với những người còn lại trong tổ chức.
Những tổ chức kiểu nhện đã thống trị thế giới từ hàng nghìn năm qua. Các đế chế hùng mạnh, những tập đoàn đa quốc gia cho tới các tổ chức phi chính phủ quốc tế đều hoạt động theo cơ cấu này. Quyền lực tập trung cho phép các mệnh lệnh được đưa ra bởi những người tài giỏi nhất, và chúng hoàn toàn thống nhất.
Đối lập với mô hình kiểu nhện, hai tác giả trên đưa ra khái niệm về mô hình kiểu “Sao biển”. Khác với con nhện, sao biển không hề có một cái đầu thực sự. Một con sao biển có 5 cái chân, và nếu bạn cắt bất cứ cái chân nào ra, chúng sẽ tái sinh để trở thành 2 con sao biển.
Thực sự thì mô hình sao biển cũng đã xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử loài người. Các cộng đồng tôn giáo như đạo Phật chính là một sao biển khổng lồ.
Mô hình nhện đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển của thế giới, nhưng những nhược điểm của mô hình này cũng rất rõ ràng. Cái chết của Quang Trung, Phan Bội Châu, Thành Cát Tư Hãn … gần như kết thúc huy hoàng của những tổ chức/phong trào mà họ lãnh đạo. Đó chính là nhược điểm trí mạng của nhện: quá phụ thuộc vào một cái đầu duy nhất.
Có đơn vị quản lý tập trung khiến cho các mệnh lệnh trong mô hình kiểu nhện được đưa ra một cách thống nhất và truyền đạt nhanh chóng. Tuy vậy, điều này khiến các tổ chức rất dễ suy sụp khi bị mất đầu: không còn ai điều khiển các cái chân của nhện, kể cả khi chúng vẫn hoàn hảo.
Cuộc chiến khủng bố của Mỹ càng trở nên khó khăn hơn sau khi Bin Laden bị tiêu diệt. Alqueda vẫn còn đó, và bây giờ thì nước Mỹ chẳng còn một Bin Laden nào để truy tìm nữa. Alqueda là một sao biển.
Người Do Thái cũng là một con sao biển mạnh mẽ. Cho dù phải lưu vong, dù cho mất nước, dân tộc này vẫn bảo lưu được sức sống mãnh liệt. Mỗi bà mẹ Do Thái, mỗi gia đình Do Thái đều tự giác duy trì những giá trị văn hóa của cả dân tộc mà không cần có sự chỉ đạo của một cơ quan văn hóa hay một bộ máy chính trị nào.
Không có một cái đầu, một tổ chức sao biển rất khó để bị diệt vong.
Sức mạnh của sao biển nằm ở việc chúng phát huy được một nguồn lực khổng lồ mà không phụ thuộc vào bất cứ một cơ cấu lãnh đạo nào. Wikipedia được hình thành bởi sự đóng góp của cả triệu người sử dụng trên thế giới, Phật giáo được truyền bá đi khắp toàn cầu bởi vô số tín đồ, và ngày nay thì cũng chẳng có ai biết được ai là người sở hữu và quản lý Internet.
Đối với các tổ chức kiểu nhện, mọi hoạt động của cả con nhện đều nhằm một mục tiêu là bảo vệ sự toàn vẹn của cái đầu, bao gồm việc phải hy sinh những cái chân. Trong thực tế, các thành viên trong tổ chức kiểu nhện thường được truyền bá những tư tưởng về sự hy sinh cao cả cho lợi ích chung, về sự vĩ đại của những người lãnh đạo và cả về tầm quan trọng của việc tuân thủ kỷ luật một cách tuyệt đối.
Các tổ chức sao biển không như vậy. Các thành viên trong sao biển hoạt động theo những niềm tin và những động cơ của riêng mình. Không có một cơ quan đầu não đưa ra các mệnh lệnh, sao biển tồn tại và phát triển bởi mỗi thành viên của sao biển chính là một con sao biển, chúng chia sẻ những giá trị chung.
Không cần phải cạo tóc thì mới cần là một Phật tử, có hàng nghìn các dòng Phật giáo trên thế giới với nhiều sự khác biệt về nghi thức, trang phục lẫn kiến giải về đạo, nhưng họ đều có những niềm tin chung về sự giải thoát. Tương tự với bách khoa toàn thư Wikipedia, không ai có thể ngăn cản các thành viên đăng những thông tin sai lệch hay phá hoại các bài viết trên Wiki. Tuy vậy, Wikipedia vẫn phát triển ổn định bởi sự tự kiểm soát của những thành viên có trách nhiệm và tinh thần đóng góp cho tri thức của nhân loại.
Ai cũng có thể mắc sai lầm, nhưng những sai lầm của nhện sẽ trí mạng hơn sao biển.
Mô hình kiểu nhện đã tồn tại hàng nghìn năm và vẫn luôn phát huy sức mạnh của mình. Tuy vậy, sự phát triển của xã hội đang tạo ra những đại dương rộng lớn cho sao biển, một mô hình dường như thích hợp hơn với bối cảnh xã hội hiện đại.
Chúng ta đang sống trong thời đại của thông tin, nơi mà tri thức được chia sẻ cho toàn xã hội thay vì chỉ một vài người tiến bộ. Việc phụ thuộc vào quyết định của một cái đầu như trong mô hình nhện sẽ trở thành gánh nặng cho bất cứ cơ cấu lãnh đạo nào đồng thời lãng phí nguồn trí tuệ của toàn xã hội.
Không chỉ vậy, trong mô hình sao biển, các cá nhân tự do hơn và chịu trách nhiệm cho chính quyết định của mình. Không có lãnh tụ, không có quyền lực tuyệt đối, xã hội kiểu sao biển sẽ ít kẻ tham nhũng hơn một xã hội kiểu nhện: một xã hội dân chủ hơn.
Cuối cùng, xã hội kiểu sao biển bền vững hơn về tổng thế. Theo cơ cấu này, toàn xã hội sẽ không sụp đổ bởi quyết định sai lầm của một nhóm thiểu số nào đó. Trong xã hội kiểu nhện, quyết định sai lầm của chính phủ có thể dẫn tới sự sụp đổ của toàn bộ nền kinh tế.
Sự tồn tại của những con sao biển là những bằng chứng quan trọng cho các lý luận về một xã hội tốt đẹp kể cả khi không có sự toàn trị của thiểu số. Nếu đa số các cá nhân trong xã hội chia sẻ những giá trị chung như quyền bình đẳng, lòng bác ái, sự tôn trọng … thì xã hội có thể vận hành một cách bền vững mà không cần có một nhóm thiểu số mang tên “lực lượng tiến bộ” để quyết định điều gì là nên hay không nên cho những người còn lại.
"Cuốn sách rất tuyệt vời! - Xã hội hiện nay phần lớn được tổ chức tập trung theo mô hình hình chóp-một mô hình đã quá quen thuộc và cổ điển, ưu điểm của mô hình này chính là sự chuyên môn hóa cao, có sự phân quyền rõ ràng, sự tập trung cao trong công việc,...
Nhưng khi đọc cuốn sách này đã cho chúng ta một cái nhìn mới mẻ về cách tổ chức quản lý.
Mô hình mới này thực ra đã tồn tại từ rất lâu, nhưng nó không được chú ý trong một xã hội hiện đại của chúng ta.
So với mô hình cũ thì mô hình này có sự linh hoạt và độc đáo hơn, nhưng nhược điểm của nó cũng chính là ưu điểm của nó, đây chính là sự hòa quyện độc đáo của mô hình "hàng ngang".
Tóm lại, đây là một cuốn sách đang đọc và suy ngẫm!" - Thới Ngọc Nhuận.
"Sao biển và nhện - hơn cả một quyển sách - Đây là một trong số ít những quyển sách mà mình đọc hết từ đầu đến cuối. Nội dung sách không chỉ bao gồm lý thuyết suông: những mô hình, giải nghĩa khoa học, những con số tính toán vô tri vô giác; quyển sách đã dẫn chứng rất nhiều cái tên - lạ và quen - để chứng minh. Chỉ khi đọc xong mình mới nhận ra bí mật đằng sau thành công của một vài doanh nghiệp nhỏ, nhưng tác động thì lại mang tầm thế giới, vĩ mô. Cách viết của tác giả vừa hài hước, dễ hiểu, thú vị giống như trò chuyện, mà vừa sâu sắc, đòi hỏi suy nghĩ và để lại nhiều dư vị" - Dương Thị Hoàng Oanh.
"Sao biển: một mô hình tổ chức hay - Tổ chức nào cũng cần phải có lãnh đạo, ai cũng biết điều đó. Nhưng có lẽ ít ai biết có một số tổ chức không cần lãnh đạo, mà vẫn hoạt động tốt, có khi còn rất tốt nữa, đó là những gì mà cuốn sách "Sao biển và nhện" đề cập.
Tổ chức có lãnh đạo giống như con nhện với cái đầu điều khiển nhiều chân của nó. Còn tổ chức không có lãnh đạo giống con sao biển, không có đầu làm trung tâm. Do đó, “nếu bạn cắt mất đầu của một con nhện, nó sẽ chết. Nhưng sao biển không có đầu và nếu bạn cắt một trong những cái chân của nó, cái chân này sẽ nhanh chóng tái sinh.”
Cuốn sách đã chứng minh những lợi ích của những tổ chức như sao biển, khiến mỗi người được tự do và vui thích khi đóng góp, cống hiến cho tổ chức mà không có bất kỳ ràng buộc nào. Sao biển có thể nói là mô hình rất hay, đi ngược với truyền thống và có tính lây lan rất nhanh, nhưng ngược lại, nếu tổ chức tập hợp những thành viên tiêu cực thì đây quả thật là vấn đề rất đáng báo động.
Cách viết rõ ràng, mạch lạc và lôi cuốn, thật đúng phong cách Mỹ." - Vo Chinh.
Mục Lục :
Giới thiệu
Chương I. Sai lầm của MGM và bí mật của người Apache
Chương II. Nhện, sao biển và ngài chủ tịch Internet
Chương III. Đại dương sao biển
Chương IV. Đứng trên năm chân
Chương V. Sức mạnh tiềm ẩn của nhân tố xúc tác
Chương VI. Phân tán hóa
Chương VII. Sự kết hợp đặc biệt: Tổ chức hỗn hợp
Chương VIII. Đi tìm '"điểm mật"
Chương IX. Một thế giới mới
Xin mời các bạn download Ebook (epub + mobi) :
Chúc các bạn Thành Công và Hạnh Phúc trong cuộc sống.
P.S.: Tất cả các Ebook và Audiobook post ở CSYT đều có tải về máy cả. Nếu có links nào bị hỏng, các bạn làm ơn thông báo cho chúng tôi biết, chúng tôi sẽ upload links mới post lên lại. Thanks các bạn nhiều nha.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét