Ảnh do CSYT chụp tại Tu viện Thiện Hoa
Khi bạn tìm hiểu về đạo Phật tức là bạn đang
tìm hiểu về con người thật của mình, về bản chất của tâm trí
chính bạn. Thay vì đề cao một thực thể cao cả siêu nhiên nào đó,
Phật giáo chủ trương tập trung vào những vấn đề thực tiễn của con
người, cách hướng dẫn cuộc sống, cách điều hòa thân tâm và tạo
một đời sống an bình hạnh phúc cho con người.
Nói cách khác, Phật giáo luôn nhấn mạnh những vấn đề mang tính thực nghiệm và khả thi trong hiện tại hơn là những quan điểm mang tính luận lý, xa rời thực tế. Thật ra, chúng ta cũng không nên xem Phật giáo như là một tôn giáo mang nặng màu sắc tín ngưỡng theo cách hiểu của phương Tây. Giáo lý đạo Phật vừa sâu sắc vừa thực tế vượt hẳn những ngành khoa học, triết học hay tâm lý học thế tục.
Nói cách khác, Phật giáo luôn nhấn mạnh những vấn đề mang tính thực nghiệm và khả thi trong hiện tại hơn là những quan điểm mang tính luận lý, xa rời thực tế. Thật ra, chúng ta cũng không nên xem Phật giáo như là một tôn giáo mang nặng màu sắc tín ngưỡng theo cách hiểu của phương Tây. Giáo lý đạo Phật vừa sâu sắc vừa thực tế vượt hẳn những ngành khoa học, triết học hay tâm lý học thế tục.
Tâm con người luôn rong ruổi kiếm tìm hạnh phúc một
cách bản năng, Đông cũng như Tây, chẳng khác nhau gì mấy. Tuy
nhiên, nếu trong lúc đang kiếm tìm hạnh phúc mà bạn bị cuốn hút
vào thế giới cảm giác một cách thụ động thì thật nguy hiểm, bạn
sẽ không tự làm chủ được bản thân mình.
Sự phát triển đơn thuần của khoa học kỹ thuật không
thể làm thỏa mãn dục vọng của con người hay giải quyết được mọi
vấn đề của cuộc sống. Giáo lý đạo Phật giúp bạn nhận ra khả năng
giải thoát mọi khổ đau vốn sẳn có nơi tự tâm của mỗi người. Bạn
học hiểu đạo Phật là bạn học hiểu chính thân tâm bạn để rồi tự
bạn giải quyết mọi vấn đề khúc mắc trong cuộc sống tình cảm và xã
hội phức tạp hàng ngày của chính bạn. Dù bạn là người có thiên
hướng tôn giáo hay thiên hướng chủ nghĩa vật chất thì điều quan
trọng là bạn phải nên tìm hiểu tâm lý bạn vận hành như thế nào.
Căn nguyên của mọi khổ đau cũng phát xuất từ chính nội tâm bạn.
Nếu bạn không nhận thức được điều này thì khi một số điều nhỏ
nhặt trong cuộc sống thay đổi, bạn sẽ cảm thấy bối rối và thậm
chí dẫn đến khổ đau. Do bị dấn sâu vào thế giới của cảm giác, bạn
không nhận chân được nguyên nhân sâu xa của mọi khổ não của cuộc
đời chính là tính tham ái của tự tâm bạn.
Dù bạn có thể phản đối những gì tôi đang nói hay bạn
có thể nói với tôi rằng, bạn không tin những điều tôi nói thì sự
thật vẫn là sự thật. Ở phương Tây, có rất nhiều người tuyên bố
"tôi không phải là một tín đồ của bất kỳ giáo phái nào". Họ
rất hãnh diện là họ không đặt niềm tin ở bất kỳ điều gì khác
ngoài lý trí của bản thân mình. Tuy nhiên, đây không phải là vấn đề của
niềm tin mà là vấn đề thực tế của cuộc sống. Dù muốn hay không
muốn thì đôi khi bạn cũng bị dẫn dắt bởi lòng tham dục của chính
bạn hay bạn không thể tự làm chủ được mình. Chẳng hạn, ý định đầu
tiên của con người khi chế tạo xe hơi và máy bay là để con người
có được nhiều thời gian hơn để ngơi nghỉ. Thế nhưng, ngược lại
con người trong xã hội hiện đại ngày càng bị cuốn hút vào cuộc
sống tất bật, xô bồ, ít có thời gian ngơi nghỉ. Vì tham vọng, con
người bị dính vào thế giới hưởng thụ bị động của chính sự sáng
tạo của họ. Con người càng ngày càng giới hạn không gian và thời
gian để sống và tìm hiểu thế giới nội tâm của mình. Đây là một
vấn đề lớn của xã hội hiện đại. Bạn ít khi tìm thấy sự thỏa mãn
hay thanh thản trong cuộc sống hàng ngày. Sự thật thì niềm tin và
sự an bình đến từ nội tâm bạn chứ không phải đến từ sự vật bên
ngoài. Tuy vậy, cũng có một số người thông minh và họ nhận thức
được rằng vật chất không đảm bảo hoàn hảo một đời sống hạnh phúc
thật sự, và họ đã đi tìm kiếm niềm vui tinh thần trong thế giới
nghệ thuật hay ở hình thức tôn giáo.
Một điều mà bạn nên để ý là, khi đức Phật nói về
khổ đau, Ngài không chỉ đơn giản nói về những hiện tượng đau khổ bên
ngoài như bệnh tật hay những tình huống khó khăn của cuộc sống;
mà Ngài còn hàm ý rằng, tính tham dục không cùng của tâm cũng
chính là khổ đau. Dù bạn sở hữu bao nhiêu, dù bạn thành đạt đến
đâu đi nữa, bạn cũng không bao giờ cảm thấy thỏa mãn. Chính tham
vọng đã đưa đẩy con người đi đến sự không từ bất cứ hành động nào
để đạt mục đích như mong muốn, và cũng chính điều này đã đưa đẩy
đến sai lầm và đau khổ trong cuộc sống.
Tâm lý học Phật giáo phân biệt 6 loại trạng thái tâm
lý cơ bản thường gây khổ não cho con người: tính tham lam, sân
hận, si mê, kiêu mạn, nghi hoặc và hiểu biết sai lầm (tà kiến).
Đây là những tâm lý xấu nảy sanh từ bên trong chứ không phải là
các hiện tượng bên ngoài. Do đó, muốn giảm thiểu khổ đau, bạn cần
phải chấm dứt những căn nguyên của khổ đau -- chính là những
trạng thái tâm lý này. Muốn chấm dứt chúng, bạn cần phải hiểu bản
chất của chúng, tức bạn phải nhìn vào tự tâm của bạn để nhận rõ
từng tâm lý một, ngăn ngừa sự phát khởi và tăng trưởng của chúng.
Nếu bạn không hiểu rõ tâm trí bạn thì bạn luôn bị dẫn dắt bởi
những tâm lý vị kỷ đầy tham sân si để rồi đi đến hành động thiếu
sáng suốt, và đây chính lằ điều khiến bạn luôn cảm thấy bất an.
Hàng ngày, chúng ta hầu như thường hành động một cách
thiếu ý thức. Chúng ta ăn nhưng không biết mình đang ăn, chúng
ta uống mà không biết mình đang uống... Hãy thử nghiệm bằng cách ý
thức rõ những tâm lý, tình cảm, hành động và lời nói hàng ngày
của bạn, bạn sẽ giảm thiểu được rất nhiều khổ đau cho chính bạn
và cho mọi người xung quanh. Tôi không nói về những gì xa xôi
trên bầu trời. Đây là một điều rất giản dị, chân thật và thực
tiễn. Đây cũng chính là ý nghĩa sự hiện hữu của đạo Phật trên thế
gian này.
Đức Sơn dịch (Theo "Mandala", Jan-Feb 1998)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét